Vrijheid, bescherm het met heel je hart. Deze week stond weer in het teken van de Nationale Dodenherdenking en de daaropvolgende dag, Bevrijdingsdag. Dit jaar is het 75 jaar geleden dat Nederland officieel bevrijd werd. Maar door het coronavirus beleefden we deze dagen anders dan de jaren hiervoor. We zijn beperkt in ons doen en laten en ondervinden enigszins, en op een geheel ander niveau dan destijds, wat het beperken van vrijheid inhoudt.
Reden te meer om er nog eens extra bij stil te staan hoe ontzettend waardevol het begrip ‘vrijheid’ is. Misschien is het ook wel eens ‘goed’ om weer te beseffen wat vrijheid inhoudt. We zijn het zo gewoon te kunnen doen wat we willen, dat het voor veel mensen in Nederland nauwelijks voor te stellen is, dat er ooit geen vrijheid was. Dat je niet kon zijn, wie je wilde zijn, dat je zonder enige reden kon worden opgepakt.
Dat je niet kon zeggen wat je wilde, dat mensen massaal en gecoördineerd werden uitgemoord om wie zij waren. Al dit soort bizarre toestanden, waarvan wij ons nauwelijks een inbeelding kunnen maken. We klagen al als een jaartje het bevrijdingsfestival niet doorgaat. Er vinden al protesten plaats omdat men momenteel beperkt is in de bewegingsvrijheid. Dit overigens alleen maar om de mensen te beschermen.
Vrijheid, zo vanzelfsprekend, maar wel iets dusdanig bijzonders, dat ik iedere keer weer mijn kinderen duidelijk probeer te maken, waarom ze het moeten koesteren. In ons land hebben we vrijheid en in een aantal landen om ons heen, maar zeker niet in ieder land op deze aardbol, verre van. Daar wordt de vrijheid beperkt door oorlog of machtswellustelingen, of om wat voor reden dan ook. Maar toch ook in ons land is er geen volledige vrijheid.
Denk aan het niet tolereren van homoseksuelen door andere mensen, denk aan het begrip ‘eigen volk eerst’. De toon betreffende vluchtelingen is steeds scherper geworden. Waar we de heer Janmaat van de Centrumpartij vroeger behoorlijk schokkend vonden, waren zijn uitspraken vergeleken met de huidige politici van bepaalde partijen, misschien nog wel ‘mild’ te noemen. Let wel, mild tussen accolades, want geen enkele uitspraak op dit gebied vind ik goed.
Ook draait mijn maag zich haast letterlijk om, als ik beelden zie van hoe homoseksuelen door sommige mensen bejegend worden. Het hand in hand lopen op straat lokt bij bepaalde mensen een agressiviteit op, waar ik met mijn pet niet bij kan. Hoezo vrijheid?! Dat is wat ik mijn kinderen probeer duidelijk te maken. Vrijheid is niet iets vanzelfsprekends, daar moet je iedere dag je best voor doen en er vooral heel zuinig op zijn.
Naarmate ik ouder word, ben ik steeds meer bezig met het begrip ‘vrijheid’. Daar heb ik het in eerdere blogs weleens over gehad. Waarschijnlijk naarmate je ouder wordt, zie je steeds beter de processen in het leven. Als je jong bent, ben je onbekommerd en heb je het idee dat alles is zoals het is. Heerlijk en daar moet je vooral ook van genieten. Zelf zie ik steeds duidelijker het relatieve van dingen in. Wat vandaag is, kan morgen compleet anders zijn.
Ook wat betreft vrijheid. We moeten blijven beseffen dat de vanzelfsprekendheid waarmee wij ons leven kunnen leiden, eigenlijk iets bijzonders is. We moeten ook doordrongen blijven van het feit dat alle processen waarmee het begrip vrijheid in gevaar zou kunnen komen, ergens beginnen. Hoe ogenschijnlijk, verraderlijk, klein dan ook in het begin. Wat dat betreft sluit de indrukwekkende 4 mei-lezing van Arnon Grunberg perfect aan bij deze blog.
Kijk niet weg, denk niet dat het verleden voltooid is, maar gebruik dat verschrikkelijke verleden juist keer op keer om bewust te blijven van het feit waar de mens toe in staat is. Hoe processen dusdanig kunnen bewegen, dat het uiteindelijk leidt tot een poging de medemens uit te roeien. Ergens begint iets, ontstaat iets, en dat is vaak dichter bij je dan je zelf denkt.
En als een proces eenmaal op gang gebracht is, hoe ogenschijnlijk onschuldig in het begin ook, kan dat dus leiden tot onbeheersbare situaties. Zie zo’n proces dan nog maar eens te stoppen. Uit de geschiedenis van de mens blijkt keer op keer maar weer, dat dat haast onmogelijk is. Leer lessen uit het verleden, de mens is helaas in staat tot alles. Ook ik, ook jij, blijf alert op het feit dat ook wij een mens zijn. Een mooi, sterk mens, maar ook een mens met onvermoede, donkere onderlagen.
Dit jaar achtte ik me in staat om een documentaire te gaan zien over concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog. Ik had de afgelopen maanden diverse romans gelezen over de Tweede Wereldoorlog, maar wilde mezelf nu visueel confronteren met de verschrikkingen die mensen elkaar kunnen aandoen. Raar misschien, maar je kop in het zand steken lijkt me een stuk vreemder. Nou, na nog geen twee minuten ging de documentaire al weer uit hoor.
Het was een film gemaakt in opdracht van de Amerikaanse overheid. Met beelden van de aangetroffen toestanden in de kampen, direct na het bevrijden ervan. Deze beelden gaan werkelijk ieder verstandsbegrip te boven. Wat ik had gelezen in de romans, zag ik werkelijk in beeld. Hoe naïef, maar nog steeds hoopte ik een heel klein beetje dat de beschrijvingen in de romans enigszins zouden afwijken van het werkelijk gebeurde.
Nou, ik denk dat men zich in romans zelfs nog een beetje inhoudt, wat betreft gruwelijkheid. Hoe bestaat het dat mensen andere mensen niet meer zien als mensen, maar als beesten? Onvoorstelbaar, na die 2 minuten wist ik het weer zeker, de mens is tot alles in staat, ook richting zijn eigen soortgenoten. Zwak misschien, maar met dat snelle besef, heb ik direct de documentaire uitgezet. Ik ’trok’ het gewoon echt niet meer.
Maar die twee minuten waren meer dan voldoende om weer te beseffen hoe niet vanzelfsprekend vrijheid is. We moeten ervoor blijven ‘vechten’, iedere dag weer. Nadat ik enigszins bijgekomen was van de choquerende beelden, besloot ik een compleet andere documentaire te kijken. Zonder daar me bewust van te zijn geweest, was dit precies een film waarin het begrip vrijheid zijn kracht toonde.
Het was een documentaire met en over “good old, never dying, alltime rocker” Keith Richards van The Rolling Stones. Het ging over zijn muzikale helden, zijn muzikale inspiratiebronnen. Een geweldige, doorleefde, alles meegemaakt hebbende man, die Keith Richards. In ene besefte ik dat hij nu juist de perfecte belichaming vormde van het begrip vrijheid. Sterker nog, deze man had zoveel vrijheid in zijn leven genoten, dat hij zichzelf op een gegeven moment moest beperken in zijn vrijheden!
Als hij dat niet gedaan had, had de beste man waarschijnlijk nu niet meer geleefd. Apart toch eigenlijk, iemand die in de oorlogsjaren is geboren, de tijd waarin miljoenen hun leven gaven voor het begrip vrijheid. Dat deze persoon die zwaar bevochten vrijheid een paar jaren later tot in extremis kon beleven. Hoe dicht liggen de dingen bij elkaar?!
En hoeveel moois heeft die vrijheid ons ook wel niet gebracht?! Smaken verschillen, maar we zijn het er vast wel over eens dat The Rolling Stones de mensheid heel wat uren geluk en troost hebben gebracht met hun muzikale oeuvre. Dat is ook zo’n vreemd trekje van de mens, vind ik. Mopperen op bijvoorbeeld buitenlanders of homoseksuelen, maar wel ‘weglopen’ met ze als ze bepaalde gaven blijken te bezitten.
Denk bijvoorbeeld aan musici, sporters, artsen of wetenschappers. Als blijkt dat ze iets doen wat wij bijzonder vinden, zijn het in ene toffe gasten. Ja, ja, lekker schijnheilig. Misschien moeten we mensen een kans geven om zich als individu te profileren, voordat we ze direct stigmatiseren. Ieder mens is een mens, met even veel rechten en net zoveel plichten. Ieder mens is uniek en bijzonder en juist dat maakt het leven zo boeiend en mooi.
Vrijheid, bescherm het met heel je hart!!
Groetjes, René
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en mis niets meer. Het is geheel vrijblijvend en uitschrijven kan altijd.
Weer mooi geschreven René. Een paar jaar geleden ben ik in Auschwitz geweest, dat was erg indrukwekkend. De beelden van tv kennen we allemaal en dan zie je daar een beetje hoe het het eruit heeft gezien. Onvoorstelbaar wat mensen elkaar aan kunnen doen. Helaas denk ik dat het zo weer zou kunnen gebeuren. Dus nu koesteren wat we hebben met familie en vrienden.
Vrijheid is zo kostbaar, dat merken wij nu aan alles.
Wij gingen ooit op vakantie naar Oostenrijk,
en besloten eerst naar Dachau te gaan .
Wij waren zo onder de indruk van alles wat
daar gebeurt was, dat het ons 2 dagen gekost
heeft om het te verwerken.
Vrijheid is blijheid .
Liefs , Leny
De beperkingen die we nu ervaren, beleven we nog steeds in vrijheid. Het maakt je alleen nog meer bewust wat het echt betekent om niet in vrijheid te leven.
Bedankt voor weer zo’n prachtige blog en de schitterende foto’s.
xxx Mary